Trong trí óc của Thuật bây giờ chỉ còn duy nhất gương mặt đồng chí bí thư tỉnh uỷ. Gương mặt ấy lúc vui vẻ viên mãn trông thật dễ chịu, nụ cười loé lên như giọt nắng trong những ngày mưa dầm. Những lúc buồn phiền, gương mặt ông sắt lại, trông rất dữ. Trông thấy ông những lúc ấy ai cũng thấy sợ, cũng e ngại về một điều gì sẽ xãy ra với chính mình. Là một chiến sĩ cách mạng trong những năm bốn mươi, ông quả đã chiến đấu hết mình cho cách mạng, cho lí tưởng mà ông mơ ước, cho sự công bằng xã hội mà ông đã học ở trường Đảng ở ta cũng như ở nước bạn. Ông nôn nóng làm cho tỉnh ông giàu có, mọi người ai cũng có cơm ăn, áo mặc, được học hành… Ông thuyết phục tỉnh đảng bộ ra nghị quyết vận động nông dân vào hợp tác hoá trăm phần trăm không còn thành phần kinh tế tư nhân. Ông cố hết sức sống trung thực, giản dị. Phải công nhận, về mặt đạo đức ông là một người liêm khiết. Nhưng khổ nỗi, ông có bà vợ quá trẻ so với tuổi của ông. Cô lấy ông vào lúc cô 24 tuổi trong lúc ông đã ngoài 50. Người phụ nữ trẻ trung và sắc sảo này (vốn là một thư kí đánh máy cho văn phòng tỉnh uỷ) đã rút kiệt sức lực của ông và không biết từ bao giờ, lái ông vào những tội lội mà ông hoàn toàn không ngờ tới. Cô tổ chức những đường dây mua bán thuốc phiện, buôn trầm trên chiếc xe Volga của ông. Từ lái xe đến bảo vệ đều là những anh lính trung thành của cô. Phải công nhận, cô là người sùng phẳng. Cô không chi li hay thiệt thòi như: nhiều bà vợ bí thư khác. Cô biết tuỳ cơ ứng biế, tuỳ tính tình từng người mà chọn cách cư xử thích hợp. Đối với cậu lái xe ham tiền, sau mỗi chuyến hàng, cô chia ột phần trăm số lãi thu được, còn cậu bảo vệ khái tính hơn, cô mồi chày bằng cái sắc đẹp sắc sảo, bằng chính cái thân thể nõn nà đầy quyến rũ của cô. Đối với cô, không có gì khó khăn mà không vượt qua được. Ngay ông chồng già đáng tuổi của bố cô kia, có vợ con hẳn hoi, thế mà vài ba lần tiếp xúc, cô đã chinh phục được ông một cách dễ dàng. Cô còn nhớ lần đầu tiên cô nhìn ông với đôi mắt nồng nàn, diết da… và ông đã bắt gặp đôi mắt của ông lặng lẽ, thâm trầm bỗng cháy lên ngọn lữa khác thường. Và sau đấy, trong những lần tiếp xúc với ông – hoặc báo cho ông biết có đoàn này hay đoàn kia đến gặp (không phải là nhiệm vụ của cô) hoặc đưa công văn, giấy tờ cho ông ký… cô đã vô tình chạm vào đôi vú trẻ trung của cô vào cánh tay ông. Những lúc ấy, cô đo được nhiệt độ của ông qua đôi mắt tràn đấy những khát khao. Công việc thâm dò được lập lại nhiều lần, cho đến một hôm, ông ngẫng đầu lên và bắt gặp đôi môi thắm đỏ của cô đón đợi…Trái tim băng giá của ông bắt đầu cháy lên. Bây giờ, lần đầu tiên, ông cảm nhận thấy mình được yêu. Trái tim ông luôn rạo rực, trí óc ông luôn chờn vờn đôi môi quyến rũ của cô thư kí đánh máy. Những thèm muốn bình thường sau gần mười năm bắt đầu trỗi dậy… Và vợ già ở quê bắt đầu trở thành một tảng đá nặng nề trong cuộc đời ông. Tất nhiên bằng mọi cách ông phải hất tảng đá ấy đi. Điều này đối với ông là vô cùng khó khăn, nhưng đối với những “quân sư” của ông thì lại quá dễ. Họ đã lo cho ông vào đấy. Và đám cưới với cô thư ký đánh máy sau ba tháng. Một trong những quân sư tận tình giúp ông trong việc này là Vũ Thuật. Hồi ấy, Thuật mới là thường vụ huyện uỷ, phụ trách khối tuyên truyền thi đua. Và ông đã trả lương cho Thuật bằng cách đưa Thuật vào tỉnh uỷ, rồi thường vụ tỉnh uỷ. Với cương vị của mình, tiếng nói của ông luôn được cấp dưới vị nể, chấp hành Khi phân tích về việc đề bạt Thuật, bao giờ ông cũng lấy quan điểm, lập trường giai cấp ra để khẳng định. Thật sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo,bố đánh dậm, ở với bà cô. Tuy học hành chưa đến đầu đến đũa, nhưng so với nhiều đồng chí trong thường vụ, dù sao anh vẫn là người có học, lập trường giai cấp rõ ràng. Thời anh ta làm đội trưởng đội cải cách ruộng đất, ông là đoàn trưởng. Ông rất quý Thuật. Ít có người trung kiên và tuyệt đối phục tùng cấp trên như anh ta. Về mặt tình cảm riêng tư, phải nói Thuật đối với ông như một người nhà, như một người em hiếu thảo. Chính Thuật đã dàn xếp mọi việc về bà vợ già quê mùa đã một thời che dấu ông và tổ chức chu đáo đám cưới cô Minh Nguyệt êm đẹp, không có lới ra tiếng vào nào. Bây giờ đến lượt con trai ông – tức con đầu của Minh Nguyệt. Thái độ của ông rất bình tĩnh. Mọi việc rối rắm phải từ từ mà gỡ. Quyền lực ở trong tay ông, nói sao anh em cấp dưới lại không nghe. Nhưng Minh Nguyệt lại cứ sồn sồn như đỉa phải vôi. Cô ấy là người mẹ, ông hiểu. Vào trại cải tạo, thực chất là vào nhà tù. Đã ở tù làm sao sướng được. Phải làm quần quật, ăn uống lại kham khổ. Chưa từng, những thằng bướng bỉnh như nó bị mấy chú trại giam dần cho ê xương. Cứ nghe xe ông chạy về là Nguyệt lại chạy ra, to nhỏ, ngọt nhạt, khi khóc lóc ầm ĩ, khi đòi mang gói ra đi. Thậm chí có lúc cô còn mắng ông là loại người cha sắt đá, không có trái tim. Đêm ấy cô dứt khoát không cho ông đụng vào người cô, mặc cho ông nài nỉ van xin, mặc cho ông bực mình nổi giận. Cô cứ gạt ông đi cho đến khi ông hứa sáng mai nhờ Thuật đến trại giam đưa thằng Đức nhà cô về cô mới chịu để ông ôm ấp. Nhưng Thuật đã gặp một đối tượng khá cứng rắn. Anh hận lắm. Và lo nữa. Cái chức phó bí thư thường trực sắp cầm chắc trong tay, bây giờ anh lại cảm thấy mong manh. Tất nhiên với cương vị của mình, với quyền lực của mình, anh sẽ không bao giờ khuất phục cái loại như cái tay Lê Văn, giám đốc trại cải tạo ấy. Trên Lê Văn còn có giám đốc sở. Nhưng thuật biết, giám đốc sở là một tay khá ngang ngạnh. Những chuyện lắt léo này, tay ấy không thông cảm đâu. Phải tìm cách gặp tay phó. Thuật biết tay này từ thời cải cách ruộng đất, nó cũng là một tay dễ thuyết phục, hay vì nể cấp trên. Và điều may mắn là ngay buổi chiều hôm ấy, Thuật đã cầm được tờ quyết định tạm tha thằng Đức. Khi về nhà bí thư, Minh Nguyệt không thấy thằng con, cô đã làm ầm lên, tuyên bố Thuật là một tay ăn hại, chẳng được việc gì hết. Nhưng khi nhìn thấy tờ quyết định tạm tha, cô vui vẻ hẳn lên. Cô giữ Thuật ở lại ăn bữa cơm thâm mật với chồng… Khuya hôm ấy chiếc măng ca mới đưa Thuật về đến nhà. Tội nghiệp chú lái xe, đi quần quật từ sáng tinh mơ đến đêm khuya. Anh an ủi chú: - Thông cảm cháu nhé. Mọi việc cũng vì cách mạng cả thôi. Sáng mai hai chú cháu mình lại đi một lần nữa… Trang đón chồng với hy vọng được biết tin tức về thằng Linh. Trang đón chồng với hy vọng được biết tin tức về thằng Linh. - Con sao anh? - Nó khoẻ lắm. Thằng bé chịu học. Cả trại ai cũng khen nó. Chắc nó được về sớm… - Chắc là anh có xin cho nó. - Tất nhiên. Không có anh, sức mấy nó được ra trước thời hạn. Trang hoàn toàn tin rằng cả ngày hôm nay Thuật đi thăm thằng con riêng của chị. Chị xúc động và ân hận những ý nghĩ không hay về Thuật đôi khi chợt loé lên. “Anh ấy tốt quá. Chị nghĩ với niềm vui sướng. Thế mà có kẻ ác mồm nói anh ấy chẳng ra gì. Nay mai anh lên phó bí thư, chắc họ còn dèm pha ghê gớm nữa. Đúng là miệng thế gian, không biết đâu mà lường”. Chị chúa ghét cái thói ganh ăn ghét ở... - Anh ăn thêm một tí gì nhé. Chị âu yếm nhìn chồng và nói. - Anh ăn cơm ở nhà anh Ninh rồi. Cô Minh Nguyệt tốt quá, cứ giữ anh ở lại cho bằng được. Nhà có cả một chuồng rắn em ạ. Cô ấy chặt đầu hai con rắn, cho tiết chảy vào hai cốc rượu. Phải công nhận cái món bổ thật. Uống đến đâu thấy rạo rực đến đấy. Cô ấy nói, từ ngày có cái món này nhà tôi hồng hào hẳn lên. - Ghê chết, ai lại ăn uống thế! - Việc gì mà ghê. Em lạc hậu thật. Cô ấy còn nuôi cả khỉ để bồi dưỡng cho chồng gì của cô ấy nữa cơ. Uống cả tiết khỉ nữa đấy em à… Tất nhiên, giọng Thuật nhỏ lại, như tâm tình, cái gì bồi bổ được cho cơ thể là ăn, uống, có gì mà sợ. Không khoẻ mạnh làm phục vụ cách mạng. Em tưởng làm thằng đầy tớ của dân sướng lắm à. Họp hành liên miên. Nhiều cuộc họp đấu với nhau chí chết. Anh nghiệm ra một điều, chẳng có chân lí gì mẹ cả em à. Thằng nào nắm quyền lực, thằng ấy là chân lí. Chúng nó đấu anh Ninh cũng ghê. Chủ yếu là việc hai bà vợ. Nhưng làm gì được anh ấy. Tất cả các “đối tượng” đều bị loại, thằng vào nằm nhà giam, thằng chuyển lên huyện miền ngược, tay cho về hưu,… - Anh không có liên can gì à? - Dại gì dây vào những chuyện như thế. Thằng khôn là thằng biết đứng ở thế trung lập, ai cũng thấy mình quan trọng, ai cũng muốn kéo mình về phía bên họ. Kinh nghiệm cho thấy, khi đã “vào trận”, tất cả có bên sức đầu, bên mẻ trán. Cuối cùng trên phải giải quyết về tổ chức. Và những lúc ấy, anh “trung lập” bao giờ cũng có lợi. Đấy là nói tình hình căng thẳng đến quyết liệt. - Anh thấy cái thế của anh Ninh còn mạnh lắm. Giá anh ấy không gặp cô Minh Nguyệt. - Anh thấy cái thế của anh Ninh còn mạnh lắm. Giá anh ấy không gặp cô Minh Nguyệt. - Anh đàn ông nào lại không hám gái đẹp, gái trẻ. Điều quan trọng là người vợ ấy phải biết gây thanh thế cho chồng, đừng đẩy chồng vào thế khó xử. - Em nghe cô ấy buôn bán giỏi lắm. - Tất nhiên. Đâu phải ai cũng như em. - Không phải em không biết buôn bán. Sau khi nghỉ học, em đã đi vào con đường buôn bán. Nhưng em không muốn anh bị điều này tai tiếng… - Phải. Mỗi người có cách riêng… Cần gì phải buôn bán ang tiếng. Em thật đấy, mọi đường dây đều không quên mình. Tế nhị lắm. Nhưng kết quả mĩ mãn. Giữa anh và Minh Nguyệt, chưa chắc ai hơn ai. Nhưng em thấy đấy, đồng chí bí thư lại chịu tiếng. - Nghe người ta kháo nhau, mọi sắp xếp ly dị bà vợ lớn để lấy cô thư kí trẻ đẹp của ông bí thư là anh? - Tất nhiên. Nhưng anh đâu đến nỗi ngốc nghếch. Anh chỉ vạch đường chỉ lối… Còn tay chân anh nó thực hiện chứ. Phải biết dấu mình em à. Còn người khôn là như thế. Thời nào cũng thế. Huống chi đây không phải là việc của anh. Ông ấy là bí thư, việc lấy vợ bỏ vợ là việc của ông ấy, chứ sao lại đổ cho anh. Sống với nhau, không hợp, bỏ nhau, có gì mà phải dư luận. - Vợ chứ có phải chăn gối đâu mà dễ thay đổi như thế. Trước đây trong những năm khó khăn, chỉ có độc cái quần cụt, anh yêu người ta và mong được người ta yêu lại. Họ cùng với anh chịu đựng bao nhiêu thử thách, giờ có chức có quyền lại quên cái thời rách rưới, khổ cực ấy… Con người sống không có nghĩa, ai chẳng khinh. Thuật có hơi quá chén. Trong niềm vui của vợ về đứa con sẽ được ra sớm anh đã bộc bạch những điều mà bình thường chị không thể nào hiểu được. Nhưng đến bây giờ thì anh đã thấy mình quá lời… và anh vội vàn giản hoà với vợ. -Thôi, ai có thân người ấy lo, em ạ. Ta đi ngủ đi em. Mai anh còn phải đi công tác sớm. Đêm ấy Trang lại nghĩ ngợi về chồng mình. Có điều gì gợn lên trong tâm hồn vốn trung thực của chị. Chị cứ loay hoay mãi mà không sao tìm được câu giải đáp: Thuật là người như thế nào? Quả thật trong tình cảm, chị phải công nhận Thuật đối xử với mẹ con chị cũng không đến nỗi nào. Anh chăm chút cho Trang như một người ở trung thành. Anh nhờ người mua ở nước ngoài cho chị từ chiếc quần lót đến hộp kem thoa mặt, ống son, lọ nước hoa… Vải vóc trong nhà không thiếu thứ gì. Hầu hết là hàng các nước Xã Hội Chủ Nghĩa. Thỉnh thoảng anh lại giục chị đi may. Có lần anh mua về cho chị chiếc váy ngủ. Anh bắt chị mặc cho thoáng mát, vệ sinh. Chị ngúng ngẳng xấu hổ… Nhưng rồi, tất cả những vật chất cùng tấm lòng ấy của Thuật lại không đọng lâu trong chị. Chị vẫn thấy chị sống với anh là nghĩa vụ, chứ khôgn phải bằng tình yêu như sống với Công. Công không có gì cho chị cả. Ngược lại, mọi việc trong gia đình chị đều gánh vác, lo toan. Nhưng tình cảm giữa hai người sao cứ gắn làm một. Mỗi khi Công vắng nhà, chị cứ nhớ và luôn phấp phỏng monh anh quay về. Khi anh trở về, chị mừng rỡ, tíu tít bên anh cứ như trẻ con quấn chân mẹ - Chị hiểu bằng linh cảm riêng mình, anh cũng có những tình cảm đối với chị như thế. Chị chưa giải thích được đấy có phải là tình yêu hay không, chị không rõ, nhưng những ngày ấy chị luôn cảm thấy trong lòng mình luôn tràn đầy niềm vui, tràn đầy hạnh phúc. Và những đêm sống với nhau hết mình, cả hai như buộc làm một và vào lúc ấy chị cảm giác mọi tình cảm đang trào dâng, đang cháy bỏng. Chị ôm ghì lấy anh, cắn vào môi anh như không bao giờ muốn thả anh ra. …Còn bây giờ, chị đón nhận tình yêu mãnh liệt của Thuật một cách dửng dưng, như đón nhận một trách nhiệm. Chị hiểu chị không thể làm khác hơn, không thể làm theo ý muốn, theo ham thích riêng của chị được. Vì thằng cu Linh của Công, chị phải sống với Thuật. Và chị đã dấu tất cả tình cảm chân thật của mình để làm cho Thuật vừa lòng. Chưa bao giờ chị từ chối với Thuật điều gì, ngay cả chuyện ân ái. Và bây giờ sau đấy, chị cũng nhìn ann với đôi mắt khinh bỉ. Trước mắt, cuộc đời thằng cu Linh còn khổ. Không biết số phận còn đày đoạ nó đến khi nào nữa. Ông nội đòi đưa nó về nuôi, chị nhất định không chịu. Con đâu mẹ đó. Nhưng rồi ông cụ mất không kịp trối trăng. Cả họ chị còn mỗi bà cô, thương cháu, nhưng rất dát… Trước mắt, cuộc đời thằng cu Linh còn khổ. Không biết số phận còn đày đoạ nó đến khi nào nữa. Ông nội đòi đưa nó về nuôi, chị nhất định không chịu. Con đâu mẹ đó. Nhưng rồi ông cụ mất không kịp trối trăng. Cả họ chị còn mỗi bà cô, thương cháu, nhưng rất dát… Vả lại, chị chưa thấy Thuật có thái độ nào ghét bỏ thằng con riêng của chị. Anh vẫn đi xin ân giảm cho nó đấy thôi. Tất nhiên, như anh nói, ân giảm tối đa là một năm với điều kiện là thằng cu Linh cải tạo tốt. - Em vẫn không tin nó hư đến thế. - Anh đã cho em xem hồ sơ về nó rồi kia mà. - Em kông tin cái hồ sơ ấy… - Thế thì em tin cái gì? - Em tin vào cảm quan của người mẹ. - Không có cơ sở nào cho phép em tin như thế cả. Tại em thương nó và và em nghĩ, em tưởng tượng ra thế thôi. Anh đã xin ân giảm cho nó. Các đồng chí lãnh đạo ở trại hứa sẽ nghiên cứu. Phải biết chờ đợi em à. Đừng bắt anh làm những gì quá khá năng của anh. Thật lòng anh đã cố gắng. - Tại anh không muốn đấy thôi, chứ có gì mà không làm được. - Em đừng nói thế… Nhưng dù sao anh cũng không muốn vì con mà anh mất đi cái uy tín liêm khiết của mình, cái nhân cách của mình. Hôm ấy, lần đầu tiên giận quá chị đã không giữ được: - Uy tín, nhân cách! Chị nói trong nước mắt. Các người làm gì có những thứ ấy. Tầm thường! Tầm thường cả thôi. Và sau đó, chị lại vùi đầu trong chiếc gối, khóc: khóc vì thương nhớ thằng con riêng, khóc vì ân hận về sự nổi giận vô lý cũa mình vừa rồi.
